Georgi Malenkov, SSCB’nin siyasi liderlerinden biri olarak görev yapmış, Stalin’in ölümünden sonraki dönemin önemli isimlerinden biri olmuştur. Malenkov’un hızlı yükselişi, siyasi kariyerinin zirvesine kadar olan süreci ve Stalin sonrası dönemdeki düşüşü, Sovyet tarihindeki önemli bir dönemi yansıtmaktadır.
Georgi Malenkov, 1902-1988 yılları arasında SSCB’nin siyasi liderlerinden biriydi ve 1953-1955 yılları arasında SSCB’nin Başbakanı olarak görev yaptı. Malenkov, 8 Ocak 1902’de Rusya’nın Orenburg (şimdi Chkalov) şehrinde orta sınıf bir ailede dünyaya geldi. 1920’de Komünist Parti’ye katıldı ve 1925’te mühendislik okulundan mezun olduktan sonra parti yöneticisi ve temizlik denetçisi olarak hızla yükseldi. 1939’da Sekreterlik görevine ve 1941’de Politbüro aday üyeliğine yükseldi. II. Dünya Savaşı sırasında Malenkov, uçak üretimini etkili bir şekilde organize etti ve 1946’da Politbüro ve Orgburo’nun tam üyeliğine ve başbakan yardımcılığına terfi etti. 1952’ye gelindiğinde ise Joseph Stalin’in halefi olarak kabul ediliyordu.
6 Mart 1953’te Stalin’in ölümünden sonra Malenkov, başbakan olarak hükümetin başına geçti ve partinin en üst düzey sekreteri olarak da görev aldı. Ancak kısa bir süre sonra, partinin genel sekreterliğini Nikita Kruşçev’e bıraktı, ki bu pozisyon altı ay sonra Kruşçev’in olacaktı. Malenkov, tüketim mallarının üretimine daha fazla öncelik verilmesini savunurken, Kruşçev ağır sanayinin devam eden önceliği için orduyu kazandı. Malenkov, 8 Şubat 1955’te başbakanlık görevinden istifa etti. Haziran 1957’de Kruşçev’in parti liderliğinden uzaklaştırılma girişimine katıldıktan sonra, Malenkov kalan yüksek görevlerini kaybetti ve Orta Asya’daki bir enerji santralinin yöneticisi olarak görevlendirildi.
Siyasi Kariyeri
1918’de Malenkov, Kızıl Ordu’ya gönüllü olarak katıldı ve İç Savaş sırasında Beyaz Rusya muhalefetine karşı Komünist güçlerle birlikte savaştı. 1920’de Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne katılması, siyasi yolculuğunun başlangıcını işaret etti. İlk yıllarında, Türkistan’da bir propaganda treninde siyasi komiser olarak görev yaparak Komünist ideallerin tanıtılmasında aktif rol aldı.
İç Savaş’ın getirdiği karışıklıklardan sonra, Malenkov hızla kademe kademe yükseldi ve sağlam bir Bolşevik olarak ün kazandı. Örgütsel becerileri ve Komünist prensiplere olan bağlılığı ile dikkat çekti. 1920’lerde Stalin’le olan ilişkisi şekillenmeye başladı ve parti aygıtı içinde roller üstlendi ve personel yönetimi ve kayıt tutma gibi sorumluluklar aldı.
1920’lerin ortalarına gelindiğinde, Malenkov’un yolu Stalin’in iç çevresiyle kesişti ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Orgburo’sunda bir pozisyon kazandı. Temizlikler sırasında gösterdiği dikkatli kayıt tutma ve Stalin’e olan yakınlığı, parti hiyerarşisi içindeki statüsünü daha da yükseltti.
II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle Malenkov, daha da büyük bir öneme kavuştu. Beria ve Molotov gibi önemli figürlerle birlikte Devlet Savunma Komitesi’ne dahil edilmesi, onun savaş sırasında Sovyet politikasını şekillendirme konusundaki önemini vurguladı. Malenkov’un denetimi askeri uçak üretimi ve nükleer silahların geliştirilmesi gibi kritik alanlara kadar uzandı, bu da Sovyet liderliği içindeki etkisinin genişlemesini yansıttı.
Savaşın sona ermesiyle birlikte Malenkov’un Sovyet füze programındaki rolü giderek daha da önemli hale geldi. İleri silahların geliştirilmesini denetlemekle görevlendirilen Malenkov, ideolojik saflığı değil, teknik uzmanlığı öncelikli hale getirdi; bu durum onu parti içinde rakip fraksiyonlarla karşı karşıya getirdi.
Savaş sonrası yıllar, Malenkov’un Sovyet hiyerarşisi içindeki yükselişini sürdürdüğü dönem oldu. Zhukov gibi önde gelen askeri figürlerin düşürülmesine olan katkısı, onun Stalin’e olan sadakatini vurguladı ve Politbüro içindeki konumunu pekiştirdi. Ancak, Stalin’in 1953’teki ölümünün ardından iç güç mücadeleleri, Malenkov’un nihai çöküşünü hızlandırdı.
Stalin‘in ölümünün ardından liderlik rollerini üstlenen Malenkov’un Başbakan olarak görev süresi, Batı’ya daha uzlaşmacı bir yaklaşım izlemeye ve ağır sanayi yerine tüketim malları üretimine öncelik vermeye çalıştığı girişimlerle damgalandı. Ancak, parti içinden gelen muhalefet ve yetki gaspı suçlamaları, sonunda 1955 yılında istifasına yol açtı.
Malenkov’un ardından Komünist Parti’den atılması ve Kazakistan’a sürgüne gönderilmesi, siyasi kariyerinin sonunu işaret etti. Onur kaybına uğramasına rağmen, dinde huzur buldu ve politik arenadan geri çekildi, Sovyetler Birliği’nin çalkantılı tarihine bıraktığı mirasla birlikte.
