Deprem Şiddetleri ve Etkileri, Kaç Şiddetinde Deprem Ne Kadar Etki Eder?

0

Depremin şiddeti, büyüklüğü nedir, nasıl belirlenir? Deprem şiddetlerinin etkileri nelerdir? Depremin dalgaları ve etkisi nedir, hakkında bilgi.

Deprem Şiddetleri ve Etkileri

Depremler, yeryüzünün en yıkıcı doğal afetlerinden biridir. Şiddetine göre farklı etkiler gösteren depremler, sismologlar tarafından belirlenen derecelere göre sınıflandırılır. Deprem şiddetini anlamak ve depremin etkilerini değerlendirmek, insan hayatını korumak için kritik öneme sahiptir. İşte depremlerin şiddet derecelerine göre etkileri:

deprem2

1. Derece: Mikro Depremler

Bu tür depremler yalnızca sismograf gibi hassas ölçüm cihazları tarafından kaydedilir. İnsanlar tarafından hissedilmez, herhangi bir zarara yol açmaz.

2. Derece: Çok Hafif Depremler

Bu depremler genellikle binaların üst katlarında ve hassas insanlar tarafından hissedilir. Ancak çevrede herhangi bir zarar oluşturmazlar.

3. Derece: Hafif Depremler

Bazı insanlar bu tür depremleri fark edebilir. Yakından geçen bir aracın yarattığı titreşim gibi hissedilir. Genellikle korkuya yol açmaz ve herhangi bir hasar oluşturmaz.

4. Derece: Orta Şiddetli Depremler

Bu şiddetteki depremler, binaların içinde bulunan insanların çoğu tarafından hissedilir. Dışarıda olan kişiler genellikle fark etmez. Kapılar hafifçe gıcırdar, eşyalar titrer.

5. Derece: Oldukça Şiddetli Depremler

Hem içeride hem de dışarıda hissedilir. Binaların sallandığı, asılı eşyaların sallandığı, kapıların açılıp kapandığı gözlemlenir. Yatakta veya sandalyede oturan kişiler yer değiştiriyormuş gibi hissederler.

6. Derece: Şiddetli Depremler

Herkes tarafından hissedilir. Raflardaki kitaplar, tablolar ve dekoratif eşyalar düşebilir. Bazı binaların sıvalarında çatlaklar meydana gelir.

7. Derece: Çok Şiddetli Depremler

Sağlam binalarda bile çatlaklar oluşur. Büyük çanlar kendiliğinden çalmaya başlar, ağır mobilyalar devrilir. İnsanlar açık alanlara kaçmaya çalışır.

8. Derece: Tahripkar Depremler

Ağaçlar ve bacalar sallanır, bazıları devrilir. Heykeller ve anıtlar yıkılabilir. Sağlam binaların duvarlarında büyük çatlaklar oluşur.

9. Derece: Çok Tahripkar Depremler

Taş binaların büyük çoğunluğu çöker. İnsanlar ayakta durmakta zorlanır, yollar ve altyapılar zarar görmeye başlar.

10. Derece: Yıkıcı Depremler

Binaların çoğu temelinden yıkılır. Havagazı, su ve kanalizasyon boruları kırılır, demiryolları zarar görür. Yerde büyük çatlaklar meydana gelir.

11. Derece: Afet Niteliğindeki Depremler

Hiçbir taş bina ayakta kalmaz. Köprüler, barajlar yıkılır, toprak yarıklarından su ve çamur fışkırır. Eğimli arazilerde heyelanlar oluşabilir.

12. Derece: Büyük Afet

İnsan yapımı hiçbir şey ayakta kalmaz. Yeryüzü şekilleri değişir, göller ve nehir yatakları değişebilir. Bazı kaynaklar kururken, yenileri oluşabilir. Depremin etkisi uzun yıllar boyunca hissedilir.


Depremin Dalgaları ve Etkisi

Deprem, yer altındaki enerji boşalması sonucu dalgalar halinde yayılır. Bu dalgalara ‘deprem dalgası’ adı verilir. Depremin merkezinden yayılan bu dalgaların şiddeti, merkezden uzaklaştıkça azalır.

Deprem Dalga Çeşitleri

  1. Uzunlamasına Basınç Dalgaları (P Dalgaları)
    • En hızlı hareket eden deprem dalgasıdır.
    • Hızı yaklaşık saniyede 8 kilometredir.
    • Sıkışma ve genleşme hareketleri ile yayılır.
  2. Enine Dalgalar (S Dalgaları)
    • Daha yavaş hareket eder.
    • Katı ortamlarda yayılabilir ancak sıvılarda hareket edemez.
    • Binaları ve yapıları en fazla zarar veren dalga türüdür.
  3. Yüzey Dalgaları (L Dalgaları)
    • En fazla yıkımı yaratan dalgalardır.
    • Suyun yüzeyinde yayılan dalgalar gibi hareket ederler.
    • Deprem merkezine yakın yerlerde büyük hasara neden olabilirler.

Deprem ve Yer Şekilleri Üzerindeki Etkileri

Depremler, zeminin türüne bağlı olarak farklı tahribatlara yol açar. Kumlu ve çakıllı zeminlerde etkisi daha büyüktür, kayalık zeminler ise daha dayanıklıdır. Çünkü kayaçlar esnek olup enerjiyi daha iyi sönümleyebilirler.

  • Gevşek topraklı alanlarda büyük çatlaklar oluşur, zemin sıvılaşması meydana gelebilir.
  • Heyelanlar ve toprak kaymaları tetiklenebilir.
  • Nehrin yatak değiştirmesi, göllerin oluşması gibi kalıcı coğrafi değişikliklere yol açabilir.

Depremden Korunma Yolları

Bugüne kadar depremleri önceden tahmin edebilecek kesin bir yöntem bulunamamıştır. Ancak sağlam zeminlerde yapılan dayanıklı binalar, deprem riskini en aza indirgeyebilir.

  • Binaların sağlam kayalar üzerine inşa edilmesi önerilir.
  • Deprem dayanıklı malzemeler (beton, çelik) kullanılması önemlidir.
  • Kerpiç ve taş binalar, ağır toprak damlı yapılar daha çabuk yıkılır.
  • Deprem sırasında ‘çök-kapan-tutun’ gibi önlemler alınmalıdır.

Deprem, doğanın en güçlü olaylarından biridir ve hazırlıklı olmak, hayatta kalma şansını artırır. Deprem gerçeğiyle yaşamak zorunda olduğumuz için, bilinçli hareket etmek ve önlemler almak hayati öneme sahipti


Leave A Reply