Papa 14. Leo’nun İznik’e gelişi, Birinci İznik Konsili’nin 1700. yılı ve gölün altından çıkan bazilikanın önemi… Su altı araştırmaları, Konsil’in izleri ve halkın hazırlıklarıyla ilgili kapsamlı, akıcı ve hikâyeleştirilmiş bir anlatım.
Yüzlerce Yıl Su Altında Uyuyan Bazilika: Papa 14. Leo Neden İznik’e Geliyor?
İznik Gölü’nün kıyısında, suların altında yüzyıllarca sessizce bekleyen bir yapı düşünün… Dalgaların her yükselişinde gölün derinliklerine biraz daha gizlenen, sular çekildikçe insanlığa eski bir hikâyeyi hatırlatmak istercesine yüzeye çıkan bir bazilika. İşte Papa 14’üncü Leo’nun Türkiye ziyaretinin merkezinde yer alan İznik Gölü Bazilikası tam da böyle bir yer: hem Hristiyanlık tarihinde köklü bir dönüm noktasının mekânı hem de arkeolojik açıdan dünyanın en ilginç su altı yapılarından biri.
Papa’nın ziyareti yalnızca diplomatik bir temas değil; Birinci İznik Konsili’nin 1700. yılı anısına yapılan büyük bir hatırlama töreni. Üstelik bu ziyaretin ardında, gölün sularının altında yüzyıllarca saklı kalmış bir tarihin yeniden canlanışı var.
Neden İznik? Hristiyanlığın Temellerinin Atıldığı Şehir
Bugün sakin bir Anadolu kasabası gibi görünen İznik, aslında Hristiyanlığın en kritik dönüm noktalarından birinin yaşandığı yer. Yıl 325… Roma İmparatoru I. Konstantin, imparatorluk genelindeki tüm piskoposları bir araya çağırır. Bu toplantı daha sonra Birinci İznik Konsili olarak tarihe geçecektir.
Burada:
-
Hristiyanlığın temel inanç esasları belirlendi,
-
İznik İnanç Bildirgesi oluşturuldu,
-
İsa’nın Tanrı’nın oğlu olduğu resmi olarak kabul edildi,
-
Paskalyanın kutlama tarihi belirlendi.
Kısacası, bugün milyarlarca kişinin bağlı olduğu Hristiyan inancının çerçevesi İznik’te çizildi.
Bu nedenle hem Katolik dünyası hem de diğer Hristiyan mezhepleri için İznik, kutsal bir dönüm noktasını temsil ediyor.
Papa’nın İznik Yolculuğu: Bir Vasiyetin İzinde
Bugün Türkiye’ye gelen Papa 14’üncü Leo’nun ziyareti aslında bir vasiyetin devamı. Ondan önceki Papa, 1700. yıl onuruna İznik’e gelmeyi planlamıştı; ancak 21 Nisan’da hayatını kaybetti. Ölmeden önce halefine İznik’i mutlaka ziyaret etmesi gerektiğini vasiyet etti.
Şimdi Papa 14’üncü Leo, hem Hristiyan dünyasının tarihinde çok önemli bir yeri olan Konsil’i anmak hem de geçmiş Papa’ya olan saygısını göstermek için İznik’e geliyor.
Ziyaretin odak noktası ise suyun altından yükselip gelen o gizemli yapı: İznik Gölü Bazilikası.
Su Altından Çıkan Tarih: İznik Gölü Bazilikası’nın Yeniden Doğuşu
2014 yılında İznik Gölü’nün suları çekilmeye başladığında beklenmedik bir şey oldu. Gölün altında saklanan dev bir yapının hatları belirmeye başladı. Hızla yapılan incelemeler sonucunda bunun Aziz Neophytos adına inşa edilmiş bir bazilika olduğu anlaşıldı.
Bazilikanın hikâyesi bir depremle başlıyor.
M.S. 740 yılında yaşanan büyük depremle yapı gölün sularına gömülmüş, yüzyıllarca kimsenin fark etmediği bir sessizliğe bürünmüştü.
Bazilikanın önemi ise yalnızca bir dini yapı olmasından değil; aynı zamanda Birinci İznik Konsili’nin burada yapıldığına dair güçlü bulgular bulunmasından geliyor.
İznik Kaymakamlığı’nın paylaştığı bilgilere göre:
“İznik Konsili’nin bu bazilikada yapıldığı söylenmektedir. Konsil sırasında yüzlerce İncil nüshası toplatılmış ve Matta, Markos, Luka ve Yuhanna olmak üzere dört ana İncil metni belirlenmiştir.”
Bu iddia, bu yapıyı sadece bir bazilika olmaktan çıkarıp Hristiyanlık tarihini şekillendiren bir mekân haline getiriyor.
Arkeolojik Araştırmalar: Su Altında Bir Tarih Laboratuvarı
2015’ten bu yana bazilika üzerinde kapsamlı su altı arkeolojik çalışmaları yürütülüyor. Bursa Uludağ Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mustafa Şahin başkanlığındaki ekip, hem yapının tarihini hem de Konsil ile ilişkisini bilimsel olarak ortaya koyuyor.
Şahin’in bulguları oldukça dikkat çekici:
-
Yapı ilk olarak Aziz Neophytos adına küçük bir kilise olarak yapıldı.
-
358 yılındaki depremde yıkıldı,
-
380 sonrası daha büyük, kapsamlı bir kilise olarak yeniden inşa edildi.
Kazılarda 37 mezar ortaya çıkarıldı ve mezarların çevresinde ilginç bulgulara rastlandı:
-
Bazı iskeletlerin kollarında ve bacaklarında kırıklar,
-
Omurgalarda deformasyonlar,
-
Bazı mezarlarda birden fazla kişiye ait kemiklerin bir arada bulunması.
Bu bulgular, buranın yalnızca bir ibadet mekânı olmadığını, aynı zamanda din uğruna hayatını kaybedenlerin gömüldüğü bir kutsal alan olduğunu gösteriyor.
Bu nedenle bazilika, 13. yüzyılın ortalarına kadar aktif olarak ziyaret edilen önemli bir dini merkez olmuş.
İznik’te Hazırlıklar: Papa’nın Ziyareti Öncesi Şehir Ayakta
Papa’nın gelişi, yalnızca dini açıdan değil, turizm ve tanıtım açısından da büyük bir fırsat olarak görülüyor.
İznik Belediye Başkanı Kağan Mehmet Usta’nın ifadeleri, ilçede uzun zamandır hazırlık yapıldığını doğruluyor:
-
Helikopter iniş alanları hazırlandı,
-
Güzergâhlar düzenlendi,
-
Güvenlik önlemleri artırıldı.
İlçe halkı ise heyecanlı.
Pek çok kişi, Papa’nın ziyaretinin İznik turizmini canlandıracağını ve ilçeyi uluslararası arenada daha görünür kılacağını düşünüyor.
Sonuç: İznik, Tarihin ve İnancın Buluştuğu Noktada Yeniden Parlıyor
İznik Gölü Bazilikası yüzyıllarca suyun altında uyudu. Fakat bugün, hem arkeolojik çalışmalar hem de Papa’nın ziyareti sayesinde yeniden dünya gündeminin merkezine oturdu.
Bir zamanlar Konsil’in yapıldığı, İncil metinlerinin belirlendiği ve Hristiyanlığın temelinin atıldığı bu yapı, şimdi suyun altından yükselen bir tarih anıtı gibi yeniden hayat buluyor.
Papa’nın ziyareti sadece dini bir ritüel değil; aynı zamanda tarihin su altından çıkarılıp yeniden okunması anlamına geliyor.
