Hava Şehitlerini Anma Günü, 15 Mayıs’ta kahraman pilotlarımızı onurlandırmak için kutlanır. Günün tarihçesi, yaşanmış olaylar ve havacılığın gelişimi hakkında detaylı bilgi bu yazıda.
Uçmanın Hayali ve Tarihsel Gelişimi
İnsanlık tarihi boyunca gökyüzüne ulaşma arzusu, insanın en kadim hayallerinden biri olmuştur. Kuşları izleyerek gökyüzünde süzülmeyi düşleyen insanlar, bu hayali gerçekleştirmek adına yüzyıllar boyunca çaba göstermiştir. İlk denemeler başarısızlıklarla sonuçlansa da, bu azim ve inanç hiçbir zaman azalmamıştır.
17. yüzyılda, Osmanlı döneminin ünlü bilgini Hezarfen Ahmet Çelebi, Galata Kulesi’nden yaptığı cesur atlayışla Üsküdar’a kadar süzülerek tarihe geçmiştir. Bu olay, Doğu dünyasında havacılık tarihine dair ilk ciddi girişimlerden biri olarak kabul edilir.
1783 yılında, Fransız Montgolfier Kardeşler, sıcak hava balonuyla 300 metreye kadar yükselmişlerdir. Bu gelişme, modern havacılığın öncüsü kabul edilen balonla uçuşun başlangıcını temsil eder. 1785’te ise Amerikalı Jefferies ve Fransız Pierre Blanchard, balonla Manş Denizi’ni geçerek yeni bir çağ başlatmışlardır.
1903 yılına gelindiğinde, Wright Kardeşler, motorlu uçakla ilk başarılı uçuşlarını gerçekleştirmiş ve bu tarihten itibaren havacılık hızla gelişmeye başlamıştır.
Türk Havacılığının Kahramanları ve İlk Şehitler
Türk havacılık tarihinin ilk kahramanları, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yetişen idealist pilotlardır. 1914 yılı, havacılık tarihimiz açısından büyük bir dönüm noktası olmuştur. Bu yıl içinde, Osmanlı Devleti, pilotlarını yurt dışına eğitime göndermeye ve havacılığa yatırım yapmaya başlamıştır. Ancak bu çabalar, bazı ağır kayıplarla gölgelenmiştir.
Yüzbaşı Fethi Bey, Sadık Bey ve Nuri Bey, Osmanlı havacılığının öncü isimleri olarak tarihe geçmişlerdir. Bu kahraman pilotlar, 1914 yılında İstanbul’dan Kahire’ye doğru bir tanıtım ve güç gösterisi uçuşuna çıkmışlardır. Ancak yolculukları sırasında, Taberiye Gölü civarında uçaklarının düşmesi sonucu şehit olmuşlardır. Bu olay, Türk havacılığının ilk şehitlerini vermesine sebep olmuş, halkta derin bir üzüntüye yol açmıştır.
Şehit pilotlar, Şam’da toprağa verilmiş ve anılarını yaşatmak amacıyla İstanbul’un Fatih semtinde bir Hava Şehitleri Anıtı inşa edilmiştir. Bu anıt, havacılık tarihimize duyulan saygının bir sembolüdür.
Binbaşı Fazıl Bey ve 15 Mayıs’ın Anlamı
Türk havacılığının bir diğer önemli ismi Binbaşı Fazıl Bey, özellikle I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı dönemlerinde gösterdiği cesaretle ön plana çıkmıştır. İstanbul semalarında tek başına beş İngiliz savaş uçağına karşı verdiği mücadele ile milli bir kahraman haline gelen Fazıl Bey, uçağı ağır hasar aldığı halde iniş yapmayı başararak örnek bir kararlılık sergilemiştir.
Ancak 27 Ocak 1923’te, öğrencisi Astsubay Emin ile birlikte yaptığı eğitim uçuşu sırasında uçağının arızalanması sonucu şehit olmuştur. Bu elim olay, ilk başta 27 Ocak tarihinin “Hava Şehitlerini Anma Günü” olarak kabul edilmesine sebep olmuştur. Ancak kış şartlarının zorluğu nedeniyle halkın ve askeri birliklerin anma törenlerine katılımı düşük olduğundan, bu tarih 1935 yılında 15 Mayıs olarak değiştirilmiştir.
15 Mayıs: Hava Şehitlerini Anma Günü
15 Mayıs, her yıl Türkiye genelinde Hava Şehitlerini Anma Günü olarak kabul edilmekte ve bu özel günde başta şehit pilotlarımız olmak üzere tüm hava şehitlerimiz dualarla ve törenlerle anılmaktadır. Törenler, özellikle Hava Şehitleri Anıtı başında düzenlenir; devlet yetkilileri, askeri temsilciler ve halk burada bir araya gelir. Saygı duruşu, çelenk koyma töreni ve yapılan konuşmalarla şehitlerimizin hatırası yaşatılır.
Bu anma günü yalnızca bir yas günü değil; aynı zamanda havacılığın önemini vurgulayan, genç nesillere havacılık sevgisi aşılayan bir gündür. Havacılık alanındaki gelişmeler anlatılır, milli bilinç ve teknolojik ilerleme vurgulanır.
Türk Havacılığında Gelişmeler ve Kurumlar
Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye’de havacılığa verilen önem daha da artmıştır. 1925 yılında Türk Hava Kurumu (o zamanki adıyla Tayyare Cemiyeti) kurulmuş, havacılığın toplum içinde tanıtılması ve yaygınlaştırılması amaçlanmıştır. 1935 yılında ise “Türk Kuşu” adıyla bir eğitim kurumu hayata geçirilmiş ve gençlere planör, paraşüt ve motorlu uçuş eğitimleri verilmiştir.
1956 yılında Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı kurulmuş, bu adım sivil havacılık açısından büyük bir atılım olmuştur. Zaman içinde Türk kadınları da havacılıkta yer almaya başlamış, ilk kadın pilotlarımız arasında Belkıs Şevket Hanım ve dünyada ilk kadın savaş pilotu olarak ün kazanan Sabiha Gökçen yer almıştır.
Havacılığın Milli Güvenlikteki Rolü
Mustafa Kemal Atatürk, havacılığın bir milletin güvenliği açısından taşıdığı önemi çok erken fark etmiş ve bu konuya özel vurgu yapmıştır. Onun bazı özlü sözleri bugün dahi yol gösterici niteliktedir:
“Yarının tehlikeleri, göklerden gelecektir. Ansızın gelebilecek tehlikelere karşı koymak için, havacılığın gereği daha iyi belirmiştir. Bu nedenle havacılığa hazırlanmalıyız.”
“Göklerine sahip olmayan bir ulus, vatanını koruyamaz.”
“Türk çocuğu, her işte olduğu gibi havacılıkta da en yüksek düzeyde, gökte seni bekleyen yerini az zamanda dolduracaksın.”
Bu sözler, yalnızca dönemin değil, günümüzün de stratejik önceliklerini ortaya koymaktadır.
Sonuç
Hava Şehitlerini Anma Günü (15 Mayıs), sadece geçmişin kahramanlarını anmakla kalmayıp, aynı zamanda millet olarak havacılığa verdiğimiz önemin göstergesidir. Bu özel gün, hem tarihe saygı duruşu hem de geleceğe bir bakıştır. Genç nesillere, gökyüzünün yalnızca kuşlara ait olmadığını, bu vatan için göğe yükselip can veren nice kahramanın izinden gidilebileceğini öğretir.
Unutulmamalıdır ki, bir milletin göklerdeki hakimiyeti, onun bağımsızlık ve güvenliğinin teminatıdır.
